To właśnie przedstawiciele kultury lateńskiej wprowadzili na obszary współczesnej Polski wiele istotnych innowacji w dziedzinie technologii, gospodarki oraz stosunków społecznych, które przyczyniły się do dynamicznego rozwoju kulturowego.
Osadnictwo celtyckie stanowiło bardzo ważny czynnik kształtujący rozwój cywilizacji barbarzyńskiej.
Eksploracja celtyckiego naczynia na stanowisku w Samborowicach (fot. J. Soida).
Ważnym elementem badań są badania nad szczątkami roślinnymi znalezionymi w reliktach starożytnego osadnictwa, fot. archiwum SMK
Paradoksalnie tak ważny temat badawczy do wielu lat nie był przedmiotem kompleksowych studiów. Wynika to prawdopodobnie z tego, że problematyką kultury lateńskiej na obszarze Polski zajmuje się niewielu badaczy. Z tej przyczyny istnieje obecnie potrzeba kompletnego opracowania nowych źródeł oraz weryfikacji wcześniejszych danych, które w wielu przypadkach są błędne i zaciemniają prawdziwy obraz rozwoju kultury lateńskiej.
Wiele wniosków badawczych, które funkcjonują w literaturze przedmiotu opiera się niestety na wątłych podstawach, dlatego bardzo potrzebne jest stworzenie nowej bazy źródłowej. Gwałtowny rozwój technologii stosowanych we współczesnej archeologii oraz idąca z nim w parze zwiększona „skuteczność” badawcza może pomóc w przezwyciężeniu wielu dotychczasowych problemów, związanych z rozpoznaniem osadnictwa kultury lateńskiej.
Fragment celtyckiej zapinki znalezionej w Samborowicach. Pierwotny stan zachowania po eksploracji, zdjęcie rentgenowskie i stan finalny po konserwacji (fot. P. Dulęba, M. Konczewska).
Wykopaliska w Samborowicach na Górnym Śląsku. Relikt celtyckiej półziemianki na poziomie wyróżnienia, fot. A. Lokś
Przedstawiciele kultury lateńskiej, których utożsamia się ze znanymi ze źródeł antycznych plemionami celtyckimi, byli swoistym „motorem” wielu istotnych przemian kulturowych i społecznych jakie zaobserwowano w na rozległych obszarach europejskiego Barbaricum. Paradoksalnie, materiały kultury lateńskiej pochodzące z badań archeologicznych i przypadkowych znalezisk z obszaru Śląska w porównaniu do innych jednostek taksonomicznych nie są liczne. Kultura lateńska wywarła olbrzymi wpływ na inne sąsiednie kultury epoki żelaza, które uległy tzw. procesowi latenizacji. Z tego powodu chronologię wspomnianych jednostek „dowiązywano” do chronologii kultury lateńskiej.
To może również decydować o zmianach w systematyce chronologicznej obowiązującej nie tylko dla Śląska ale również dla całego międzyrzecza Wisły i Odry. Opracowanie większych serii materiałów zabytkowych, pozyskanych z nowszych badań, które znane są głównie z niewielkich sprawozdań lub komunikatów, pozwoli na rekonstrukcję powiązań ponadregionalnych w obrębie strefy osadnictwa celtyckiego w Europie Środkowej.
Wykopaliska w Samborowicach. Bardzo duża liczba znalezisk archeologicznych znajdowana jest w warstwie ornej tuż pod powierzchnią ziemi ( fot. J. Soida).